Styl przywiązania to termin pochodzący z psychologii określający sposób emocjonalnego przywiązania między ludźmi. Duży wpływ mają wczesnodziecięce kontakty z rodzicami, gdyż to są pierwsze osoby w naszym życiu, z jakimi mamy styczność. W pewnym stopniu definiują one późniejsze związki oraz relacje w dorosłym życiu.
Znajomość stylów przywiązania pomoże Ci zrozumieć swoje aktualne relacje z partnerem oraz przyjaciółmi i ludźmi, którymi się otaczasz. Będziesz mógł w pewnym stopniu wytłumaczyć, dlaczego jeden Twój związek się udał, a drugi nie. Zastanawiałeś się kiedyś, co kieruje Tobą w wyborze partnera?
Co to jest styl przywiązania?
Przywiązanie to rodzaj zaangażowania emocjonalnego w stosunku do drugiej osoby. Charakteryzuje się szczególną wymianą uwagi, troski i empatii. Natomiast styl przywiązania to termin określający charakterystykę konkretnych rodzajów przywiązania. Pierwsze badania zapoczątkował słynny psychoanalityk, Zygmunt Freud, jednak za ojca teorii przywiązania uznaje się Johna Bowlby'ego.
Teoria przywiązania - Bowlby
John Bowlby w latach 50. XX wieku stworzył teorię przywiązania, która opisywała znaczenie wczesnej więzi z rodzicami na relacje w ciągu całego życia. Uważał, że istnieją cztery charakterystyczne cechy przywiązania:
Bowlby uważał, że dzieci wychowywane w przekonaniu, że opiekun jest dla nich dostępny, będą doświadczać mnie strachu niż te bez takiego przekonania. Sugerował, że ta pewność rozwija się w latach niemowlęctwa, dzieciństwa i adolescencji (dorastania) i utrzymuje się przez resztę życia.
Style przywiązania - Ainsworth
W latach 70. XX wieku teorię przywiązania rozwinęła psycholog Mary Ainsworth. Prowadziła badania, obserwując dzieci w wieku 12-18 miesięcy. Analizowała zachowania jakie przejawiają podczas interakcji z opiekunem oraz osobą obcą. Na przemiennie dzieci były zostawiane same oraz przychodziła do nich matka lub osoba obca. Na podstawie obserwacji, Ainsworth przedstawiła 3 główne style przywiązania:
Po pewnym czasie, badacze Mary Main i Judith Solomon wprowadzili czwarty styl znany jako:
Styl przywiązania - bezpieczny
Bezpieczny styl przywiązania przypisywany był dzieciom, które nieustannie nie upewniały się o obecności opiekuna. Wykorzystywały go jako bezpieczną Baze, z której mogły eksportować otoczenie. Po wyjściu opiekuna wykazywały zaniepokojenie, jednak gdy wracał, szukały z nim kontaktu. Zaniepokojone dzieci będą szukały pocieszenie u opiekuna. Rodzice takich dzieci częściej bawią się z nimi.
Osoby dorosłe, u których wykształcił się bezpieczny styl przywiązania, z dużym prawdopodobieństwem będą wykazywać takie cechy jak:
Osoby, które w dzieciństwie były przekonane o możliwości otrzymania wsparcia od opiekuna, jako dorosłe będą skłonne do większej samodzielności. Wiedzą, że mogą zwrócić się o pomoc zawsze kiedy tego potrzebują, przez co czują się bardziej pewnie.
Styl przywiązania - lękowo-ambiwalentny
Lękowo-ambiwalentny styl pojawia się, gdy dziecko szuka kontaktu z opiekunem, który jest zajęty własnymi sprawami. Nie jest w stanie zapewnić dziecku stałej opieki oraz przypadkowo raz jest dla niego dostępny, natomiast innym razem już nie. Dziecko nie ma poczucia bezpieczeństwa i brakuje mu stałości w otaczającym go świecie. Zaczyna odczuwać niepokój podczas nieobecności opiekuna, natomiast po jego powrocie, dziecko reaguje nieadekwatnie do sytuacji.
Cechy osób dorosłych z lękowa-ambiwalentnym style przywiązania:
Styl przywiązania - unikający
Pojawia się w sytuacjach, gdzie dziecko potrzebuje kontaktu z opiekunem, jednak ten nie jest dla niego dostępny. Rzadko się z nim bawi, a nawet często je ignoruje. Dziecko wytwarza w ten sposób mechanizmy ochronne, które skutkują unikaniem opiekuna. Co prawda nie odrzucają jego uwagi, jednak nie szukają u niego pocieszenia.
Charakterystyka osób dorosłych z unikającym stylem przywiązania:
Styl przywiązania - zdezorganizowany
Zdezorganizowany styl przywiązania pojawia się gdy dziecko doświadcza przemocy lub zachowań budzących lęk. Traktuje opiekuna jednocześnie jako źródło zagrożenia oraz bezpieczną przystań. Dzieci sprawiają wrażenie zdezorientowanych, a zarazem przestraszonych, na co wpływ mają sprzeczne informacje, jakie otrzymują od swoich opiekunów.
Cechy osób ze zdezorganizowanym stylem przywiązania:
Jak rozpoznać swój styl przywiązania?
Znając charakterystykę każdego ze stylów przywiązania oraz okoliczności ich powstawania jesteśmy w stanie znaleźć problemy odnoszące się do każdego z nich. Zadaj sobie pytania i szczerze na nie odpowiedz. Zastanów się, jaka jest Twoja samoocena oraz jak siebie postrzegasz. Spójrz obiektywnie na Twoje relacje z bliski i pomyśl, jak chętnie dzielisz się z nimi swoimi uczuciami. Jak wyglądały Twoje związki oraz czy bez problemu ufasz ludziom. W jaki sposób rozwiązujesz problemy?
Jeśli czujesz się komfortowo w relacjach z innymi ludźmi oraz cechujesz się empatią w kontaktach społecznych, to najprawdopodobniej masz bezpieczny styl przywiązania. Natomiast jeśli nieustannie martwisz się o swojego partnera, czujesz potrzebę kontroli oraz polegasz na innych w większości sytuacji, to z dużym prawdopodobieństwem cechujesz się stylem lękowo-ambiwalentnym. Z kolei jeśli unikasz głębszych relacji i masz problem z eksponowaniem swoich emocji, to możesz zanotować u siebie styl unikający. Styl zdezorganizowany zauważa się u osób z niską samooceną i tendencją do angażowania się w niezdrowe związki.
Najlepszym sposobem na sprawdzenie swojego stylu przywiązania jest kontakt ze specjalistą tj. psycholog. Po przeprowadzonym wywiadzie będzie w stanie rozpoznać, nad czym powinieneś pracować. Warto podkreślić, że konkretne "objawy" nie występują u każdego z takim samym nasileniem. Możesz być osobą chętną do nawiązywania przyjaźni oraz jednocześnie mieć problem z odpowiednią regulacją emocji.
Style przywiązania - Związki
Style przywiązania odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu relacji romantycznych i intymnych, wpływając na to, jak budujemy więzi, komunikujemy się i radzimy sobie z konfliktami. Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania zwykle czują się komfortowo w bliskich związkach, potrafią wyrażać swoje potrzeby i wspierać partnera, co sprzyja zdrowym, trwałym relacjom. Styl lękowy charakteryzuje się silnym pragnieniem bliskości, ale też lękiem przed odrzuceniem, co może prowadzić do nadmiernego uzależnienia emocjonalnego od partnera i trudności w radzeniu sobie z separacją.
Styl unikowy cechuje się z kolei tendencją do unikania intymności i emocjonalnego dystansowania się, co utrudnia tworzenie głębokich więzi. Zdezorganizowany styl, będący mieszanką lęku i tendencji do zamykania się, często prowadzi do chaotycznych i niestabilnych relacji. W związku z tym, zrozumienie i praca nad własnym stylem przywiązania może znacząco wpłynąć na jakość naszych relacji romantycznych, prowadząc do większej satysfakcji i poczucia bezpieczeństwa w związku.
Relacje różnych stylów przywiązania
Relacje między osobami o różnych stylach przywiązania mogą być skomplikowane i często stanowią wyzwanie, ponieważ różne style wpływają na to, jak partnerzy wchodzą w interakcje i jak reagują na siebie nawzajem. Związek między osobą o stylu bezpiecznym a osobą o stylu lękowo-ambiwalentnym może być stabilny, jeśli osoba bezpieczna potrafi odpowiednio odpowiadać na potrzebę bliskości partnera z lękowym stylem przywiązania, łagodząc jego obawy i lęki. Jednak osoba z lękowym stylem może często potrzebować ciągłego potwierdzania uczuć, co może być wyzwaniem dla partnera.
Związki między osobami o stylu unikowym i lękowo-ambiwalentnym są szczególnie trudne, ponieważ ich potrzeby w relacji są diametralnie różne. Osoba z lękowym stylem pragnie bliskości i stałego potwierdzania uczucia, podczas gdy osoba z unikowym stylem może dążyć do zachowania emocjonalnego dystansu, co prowadzi do frustracji, nieporozumień i wzajemnych pretensji. Takie związki mogą być niestabilne i pełne napięć, chyba że obie strony są świadome swoich wzorców i podejmują wspólną pracę nad zrozumieniem i kompromisem.
Relacje między osobami o stylu unikającym mogą charakteryzować się dużą niezależnością, ale mogą również brakować w nich głębokiej intymności i emocjonalnej więzi, co może prowadzić do poczucia samotności, nawet w związku. Związek między dwiema osobami o stylu lękowo-ambiwalentnym może z kolei być pełen intensywnych emocji, ale także niepewności i nadmiernej zależności emocjonalnej, co może prowadzić do burzliwych relacji, jeśli obie strony nie nauczą się lepiej radzić sobie ze swoimi lękami.
Natomiast, związki między osobami o stylu zdezorganizowanym są często chaotyczne i niestabilne, ze względu na mieszane sygnały i trudności w zrozumieniu własnych emocji. Taka dynamika może prowadzić do relacji pełnych nieprzewidywalności i emocjonalnego zamętu, co wymaga intensywnej pracy terapeutycznej, aby osiągnąć zdrowe i stabilne funkcjonowanie w związku.
Podsumowanie
Styl przywiązania to kluczowy czynnik wpływający na kształtowanie relacji międzyludzkich, szczególnie w kontekście związków romantycznych. Wykształca się on we wczesnym dzieciństwie na podstawie relacji z opiekunami, co później przekłada się na sposób, w jaki wchodzimy w relacje dorosłe. Opisaliśmy cztery główne style przywiązania: bezpieczny, lękowo-ambiwalentny, unikający oraz zdezorganizowany, analizując ich wpływ na dynamikę związków.
Zrozumienie własnego stylu przywiązania i jego konsekwencji dla relacji może pomóc w świadomym budowaniu zdrowszych, bardziej satysfakcjonujących związków. Relacje między osobami o różnych stylach przywiązania mogą być skomplikowane, ale ich rozpoznanie i praca nad nimi mogą znacząco poprawić jakość życia emocjonalnego.