Samotność może być trudnym doświadczeniem, które pojawia się w naszych czasach coraz śmielej. Często czujemy się odseparowani, odrzuceni i niezrozumiani, a to prowadzi do negatywnych skutków dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Pamiętaj jednak, że samotność nie zawsze jest negatywna i warto nauczyć się rozróżniać pożyteczną od tej niekorzystnej.
Wielu ludzi boryka się z osamotnieniem i poczuciem pustki. Jako istota społeczna, człowiek potrzebuje, a nawet szuka kontaktu z drugim człowiekiem. Co jednak sprawia, mimo iż jesteśmy otoczeni ludźmi na okrągło, czujemy się samotni?
Czym jest samotność?
Samotność to stan emocjonalny, który odczuwamy, gdy doświadczamy braku więzi i głębokiego połączenia z innymi ludźmi. Uczucie to pojawia się czasami nawet w tłumie, jeśli brakuje nam bliskości, zrozumienia i wsparcia ze strony innych. Często wiąże się z poczuciem izolacji, wyobcowania, a czasem również z obniżonym poczuciem własnej wartości.
Może być krótkotrwała, na przykład wynikająca z tymczasowej rozłąki z bliskimi albo potrzeby wyciszenia. Możemy mówić o samotności chronicznej, jeśli nie potrafimy nawiązać satysfakcjonujących relacji. Zrozumienie swoich motywacji jest kluczowe, ponieważ długotrwałe i nieświadome poczucie osamotnienia, może prowadzić do różnych zaburzeń takich jak depresja, stany lękowe czy nerwica.
Poczucie samotności jest jednak, kwestią indywidualną. W zależności od osobowości, temperamentu i potrzeb społecznych, każdy odczuwa ją inaczej. Osoby bardziej introwertyczne (cechuje je świadome wycofanie społeczne, i skupienie na wewnętrznych przeżyciach) inaczej postrzegają samotność, niż te o bardziej ekstrawertycznym charakterze (osoby towarzyskie i nastawione na kontakt z innymi).
Samotność czy osamotnienie?
To dwa terminy, które często są używane zamiennie, ale w rzeczywistości znacząco różnią się od siebie. Samotność jest obiektywnym stanem, w którym człowiek nie ma wokół siebie innych osób. Warto zaznaczyć, że samotność może być świadomym wyborem i niekoniecznie musi mieć znaczenie negatywne. Izolując się w odpowiednich warunkach, rozwijamy swoją kreatywność i twórczość. W kontekście psychologicznym, samotność może być niezbędna do głębszego zrozumienia siebie i otaczającego świata.
Z kolei osamotnienie odnosi się do subiektywnego poczucia izolacji, braku wsparcia emocjonalnego i społecznego, niezależnie od fizycznej obecności innych. Oznacza poczucie odcięcia od świata. Osamotnienie zazwyczaj nie jest wyborem. Taka osoba czuje się porzucona, odrzucona lub niezrozumiana przez innych. Może prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk czy nerwica. Powoduje zaniżenie poczucia własnej wartości i stwarza wątpliwości dotyczących własnej osoby.
Rodzaje samotności
Rozróżnia się 3 główne typy samotności:
W wielu źródłach można znaleźć inne typy. Dotyczą one zarówno poczucia pustki, jak i potrzeby wyciszenia. W zależności od kontekstu i sytuacji wyróżniamy między innymi:
Przyczyny samotności
Samotność dotyka wielu osób, mimo przebywania w środowisku przepełnionym kontaktami społecznymi. Osoby młodsze mają lepsze warunki do nawiązywania bliższych relacji. Z wiekiem stajemy się coraz bardziej zabiegani i samowystarczalni, co utrudnia wchodzenia w emocjonalnie intymne kontakty. Co w takim razie sprawia, że czujemy się samotni?
Przyczyny można podzielić na:
Rozwojowe: Wynikają z wieku. Starzenie się wiąże się z rozwojem problemów zdrowotnych, a śmierć bliskich osób są często przyczyną samotności. Ludzie starsi borykają się z poczuciem osamotnienia, nie mając możliwości do nawiązywania kontaktów społecznych.
Psychologiczne: Wynikająca z indywidualnych potrzeb samotność, może być świadomym wyborem. Introwertycy spędzają samemu więcej czasu niż reszta. Z kolei wspomniana wcześniej samotność twórcza pomaga w skupieniu, przez co postrzega się ją jako pozytywną. Negatywnym przykładem są problemy psychiczne, takie jak depresja, lęk, niska samoocena, które nierzadko powodują wycofanie społeczne.
Społeczne: Na przykład, obejmują sytuacje, w których osoba wykluczona jest przez grupę. Niestety wiele młodych ludzi w wieku szkolnym doświadcza tego typu samotności.
Sytuacyjne: Przypadki, w którym jesteśmy zmuszeni do fizycznej izolacji, na przykład w wyniku choroby. Również do takich przyczyn zaliczają się traumy, takie jak utrata bliskiej osoby, rozwód, zmiana miejsca zamieszkania, utrata pracy, które prowadzą do osłabienia lub zerwania więzi z innymi.
Samotność w związku
Samotność w związku pojawia się, gdy mimo bliskości fizycznej, wkrada się głębokie poczucie izolacji emocjonalnej między partnerami. Może to wynikać z czynników, takich jak brak komunikacji, nierozwiązane konflikty, różnice w oczekiwaniach lub poczucie niezrozumienia przez partnera.
Według badań przeprowadzonych przez amerykańskich psychologów, jednym z głównych powodów samotności w związkach jest brak intymności emocjonalnej, co prowadzi do oddalania się od siebie partnerów i narastania uczucia wyobcowania. Istotnym czynnikiem, może być również, różnica temperamentów, wynikająca z niezdrowych stylów przywiązania.
Samotność w związku może mieć poważne konsekwencje dla obojga partnerów. Obniżenie satysfakcji z relacji, zwiększone ryzyko depresji oraz większą skłonność do rozważania rozstania. W dobie współczesnych wyzwań, choćby presji zawodowej i społecznej, problem staje się coraz bardziej powszechny. Istotne jest, aby rozpoznać sygnały pierwsze ostrzegawcze i podjąć próbę odbudowania więzi. Wspólna terapia, szczere rozmowy, a także praca nad wzajemnym zrozumieniem i empatią, mogą pomóc przezwyciężyć tę trudną sytuację.
Częstym przypadkiem samotności w związku jest "syndrom pustego gniazda". Pojawia się, gdy dorosłe dzieci opuszczają dom rodzinny i partnerzy pozostają sami. Aby wypełnić pustkę, na przykład decydują się na adopcję zwierzęcia, którym mogliby się opiekować.
Samotność w związku nie musi oznaczać jego końca, ale może stać się punktem wyjścia do lepszego zrozumienia i wzmocnienia więzi.
Samotność - jak sobie radzić?
Najlepszym sposobem na poradzenie sobie z samotnością, jest zasięgnięcie pomocy specjalisty. Udaj się do wykwalifikowanego psychologa lub psychoterapeuty, który pomoże Ci zrozumieć Twój problem. Terapia jest bardzo skutecznym narzędziem, który pozwala uświadomić sobie własne motywacje i osobowość. Zastanów się czego dokładnie Ci brakuje. Jakich relacji poszukujesz i co może Ci w tym pomóc?
Jak samodzielnie możesz poradzić sobie z samotnością?
Zaangażuj się w aktywności: Czy wiesz co Cię interesuje? Znajdź swoją pasję i poszukaj społeczności, która podziela Twoje zainteresowania. Angażowanie się w grupy zainteresowań, zajęcia i warsztaty lub wolontariat, może pomóc w budowaniu nowych relacji i poczucia przynależności. Takie miejsca stwarzają dużo lepsze warunki do budowania relacji i więzi z innymi.
Zadbaj o aktywność fizyczną: Jeśli lubisz jakiś konkretny sport, przeszukaj grupy na Facebooku lub zapisz się do klubu, gdzie będziesz mógł z innymi go uprawiać. Czasami nawet wyjście z domu na zwykły spacer poprawi Twoje samopoczucie i wyzwoli pokaźną dawkę endorfin (hormonów szczęścia).
Wzmacniaj relacje które już masz: Kontakt z najbliższymi pozwoli na regularne utrzymywanie bliskich więzi. Jeśli czujesz, że zaniedbujesz swoje relacje, nie czekaj. Skorzystaj z telefonu i zadzwoń. Rozmowa i aktywne słuchanie pozwoli Ci na emocjonalne zaangażowanie się w drugą osobę, do tego najczęściej z wzajemnością.
Przygarnij czworonoga: Zanim przejdziemy dalej, pamiętaj, że musi to być świadoma i przemyślana decyzja. Opieka nad zwierzęciem wymaga czasu i zaangażowania oraz nierzadko odpowiednich środków finansowych. Obecność psa lub kota w domu pozwoli Ci na aktywne spędzanie czasu. Wyjdź z nim na spacer, udaj się do specjalnych parków dla psów, gdzie zarówno Ty, jak i Twój nowy przyjaciel poznacie kogoś nowego.
Kiedy samotność jest dobra?
Samotność, choć często postrzegana negatywnie, może mieć także swoje pozytywne strony, szczególnie gdy jest wyborem, a nie spowodowana przyczynami zewnętrznymi. Świadomie wybrana, może być kluczowa dla rozwoju osobistego i duchowego. Badania przeprowadzone przez profesora Anthony'ego Storra wskazują na wspomnianą wcześniej samotność twórczą. Osoby, które regularnie i świadomie przeznaczają na nią czas, doświadczają głębszej kreatywności i refleksji.
Daje przestrzeń do introspekcji (analizy własnych przeżyć), pozwala na zrozumienie myśli i emocji, a także sprzyja regeneracji psychicznej. W obliczu codziennej dawki bodźców i presji społecznej, chwile spędzone w odosobnieniu pomogą w odzyskaniu równowagi, lepszej samoświadomości i zrozumieniu swoich potrzeb. To właśnie w ciszy i samotności wiele osób odnajduje inspirację, podejmuje ważne decyzje życiowe i odnawia siły.
Samotność może być cenna w kontekście niezależności, ucząc, jak polegać na sobie i budować wewnętrzną siłę. Kiedy spędzamy czas sami, samodzielnie radzimy sobie z wyzwaniami, podejmowaniem decyzji i rozwiązywaniem problemów. To doświadczenie wzmacnia pewność siebie i pomaga zrozumieć, że jesteśmy w stanie sami kierować swoim życiem.
Źródła
Olearczyk, T. (2022). Samotność człowieka jako doświadczenie osobowe. Próba typizacji zjawiska. Teologia i Moralność, 17(2), 295-315. https://doi.org/10.14746/TIM.2022.32.2.17
Cacioppo, J. T., & Patrick, W. (2008). Loneliness: Human Nature and the Need for Social Connection. W.W. Norton & Company.
Storr, A. (1997). Solitude: A return to the self. Free Press.
https://ksiegarnia.difin.pl/upl/fragment-rozne-oblicza-samotnosci.pdf